10.11.2025
Киберқауіпсіздік бойынша сауалнамалар жыл сайын маңызды бола түсуде, себебі алаяқтар ұрлық, бопсалау және қорқыту үшін жаңа схемалар ойлап табады. Әр апта сайын ірі БАҚ деректердің бұзылуы, ұрлық және онлайн бопсалау туралы хабарламалар жариялайды. Мұны болдырмау үшін сіз қарапайым интернет қауіпсіздігі ережелерін сақтауыңыз керек. Интернет қауіпсіздігі - құрылғыларды, деректерді және пайдаланушыларды онлайн қауіптерден қорғауға арналған шаралар жиынтығы. Бұған тек антивирустық бағдарламалық жасақтама мен күшті құпия сөздер ғана емес, сонымен қатар саналы мінез-құлық та кіреді: алаяқтықты тану, ақпаратты сыни тұрғыдан бағалау және күдікті кез келген нәрсені бірден байқау мүмкіндігі. Қазір көптеген адамдар онлайн режимінде байланысады, ал алаяқтар мұны өте жақсы түсінеді. Олардың құрбаны болмау үшін келесі қарапайым ұсыныстарды орындаңыз: Құпия ақпаратты онлайн режимінде ешкіммен ешқашан бөліспеңіз: құпия сөздер, PIN-кодтар, картаның CVV кодтары және төлқұжат ақпараты.
Соқыр сенбеңіз. Егер бейтаныс адам ақша, жеке ақпарат сұрап жазса немесе «керемет келісім» ұсынса, бұл алаяқтың айқын белгісі. Жалған профильдерден сақ болыңыз. Алаяқтар көбінесе фотосуреттер мен ақпаратты нақты адамдардан көшіреді. Тіркелгінің жасалған күнін, достар санын және әрекетін тексеріңіз. Егер бұл ақша қарызға алуды қамтыса, нақты адамға өзіңіз қоңырау шалыңыз.
Белгісіз жіберушілерден келген электрондық пошталардағы немесе хабарламалардағы қосымшаларды ашпаңыз. Оларда вирустар немесе тыңшылық бағдарламалар болуы мүмкін.
«Оңай ақшаға» сенбеңіз. Егер Telegram-да біреу «күніне 100 000 теңге табуды» ұсынса, бұл пирамида схемасы немесе алдамшы сатып алу-сату схемасы.
Сөйлесіп отырған адамдарды тексеріңіз. Жалған профильдерде көбінесе достар аз, акция аватарлары және таңқаларлық лақап аттар болады (мысалы, «Иван Петров123»).
Бейтаныс адамдарға дауыстық хабарламалар жібермеңіз. Қазіргі заманғы нейрондық желілер дауыстарды имитациялай алады, ал алаяқтар мұны бопсалау үшін пайдаланады.
Бейтаныс адамдармен бейне қоңырауларға келіспеңіз.